પ્રેમ બન્ને તરફનો ચકાસી જુઓ

આપણાથી કોઈનું દિલ દુભાઈ જાય તોય રાતે ઊંઘ ન આવે, પણ રાજકીય કે આંતરદેશીય સ્તરે એવું શક્ય નથી. દરેક દેશ માટે પોતાની સુરક્ષા અગ્રસર હોય છે. યુદ્ધની વ્યાપક અને વિપરીત અસર પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ રીતે કરોડો લોકો પર પડે છે.

ગાઝા ફાઇલ તસવીર (સૌજન્ય: મિડ-ડે)

અખબારોમાં વાંચો કે ટીવી પર જુઓ તો વૈશ્વિક સંજોગોમાં એવરેસ્ટ ઉતાર-ચડાવ જોવા મળે છે. ઇઝરાયલ-હમાસમાં યુદ્ધવિરામ માટે મધ્યસ્થ દેશો આખરી ચરણની નજીક પહોંચી ગયા છે. જોકે હમાસની અકડાઈ અને ઇઝરાયલની સખતાઈને કારણે ગાઝાના નાગરિકો ભૂખમરો ભોગવવા મજબૂર છે. બચેલાં-કૂચેલાં મકાનો પણ બૉમ્બમારામાં ઓમ સ્વાહા થઈ રહ્યાં છે. અધિકૃત રીતે ઘોષિત ન હોવા છતાં નરસંહાર થઈ રહ્યો છે એમાં બેમત નથી. એ છતાં ઇઝરાયલને કોઈ અફસોસ નથી. ગાઝાના નાગરિકોની હત્યાનું પાપ વહોરીને પણ હમાસને નેસ્તનાબૂદ કરવા એ કટિબદ્ધ છે. રતિલાલ સોલંકી કહે છે એ અફસોસ અદૃશ્ય થઈ ગયો છે...

કાચ કેરી કેદમાં પૂર્યો છતાં
રેતની માફક સમય સરતો રહ્યો
વસવસો જુઓ શ્રવણના મોતનો
રોજ દશરથ તે પછી મરતો રહ્યો

આપણાથી કોઈનું દિલ દુભાઈ જાય તોય રાતે ઊંઘ ન આવે, પણ રાજકીય કે આંતરદેશીય સ્તરે એવું શક્ય નથી. દરેક દેશ માટે પોતાની સુરક્ષા અગ્રસર હોય છે. યુદ્ધની વ્યાપક અને વિપરીત અસર પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ રીતે કરોડો લોકો પર પડે છે. વિસ્થાપિતોએ અનાજના એક-એક દાણા માટે મોહતાજ બનવું પડે. નારીની સલામતી  અને સન્માન તો સાવ ચીંથરેહાલ થઈ જાય. લાચાર બાળકોની કરપીણ સ્થિતિ પરમ શક્તિ સામે પ્રશ્નો ઊભા કરે. મુકુલ ચોકસી સંબંધની વિષમતા વર્ણવે છે...

એકબીજામાં આ પડછાયા ભળી ચાલ્યા જુઓ
ને આ જીવતા માણસો અળગા રહી ચાલ્યા જુઓ
જે તૂટે તે લાકડા જેવુંય તરતા રહી શકે
વહાણ આખેઆખાં તો પળમાં ડૂબી ચાલ્યાં જુઓ

છેલ્લા થોડા મહિનામાં ભારતીય નૌકાદળની INS શ્રેણીમાં આંદ્રોથ, ઉદયગિરિ, હિમગિરિ અને સુરત જહાજોનો ઉમેરો થયો છે. દેશની સુરક્ષા અંગે જરાસરખી ગફલત પણ પોસાય એમ નથી. શિયાળો બેસે એ પહેલાં રશિયાએ યુક્રેનમાં ઘાતક હુમલાઓ વધાર્યા છે. કોઈ પણ દેશના મહત્ત્વના ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને વ્યાપક નુકસાન થાય તો એ એક દસકો પાછળ ધકેલાઈ જાય. ગાઝામાં લોકો એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ ઉચાળા ભરતા જ રહે છે. કૈલાસ પંડિત કહે છે એવી કોઈ ખુમારી રાખી શકાય એમ નથી... 

ભાગી રહેલા લોકને ફુરસદ નથી જુઓ
સૂરજ સવારે શહેરમાં ફરશે ફકીર જેમ
ગ્રંથો ભરાય એટલાં સ્વપ્નાં ઘડ્યાં અમે
ખાલી હતા આ હાથ, પણ જીવ્યા અમીર જેમ

ગ્રંથો ભરાય એટલું વાંચવાનો કોઈ પાસે સમય નથી. આખી વેબ-સિરીઝ જોનારા કરોડો લોકો મળી આવશે, પણ આખું પુસ્તક વાંચનારા કેટલા એવું સર્વેક્ષણ થાય તો જવાબ કરુણ હશે. મોબાઇલમાં આપણે જે લૂસ-લૂસ વાંચીએ છીએ એ આપણી અંદર ઊતરતું નથી. આ વાંચન ટચ ઍન્ડ ગો પ્રકારનું હોય છે. મુંબઈમાં પ્રિન્સેસ સ્ટ્રીટમાં પુસ્તક-બજારનો જે વૈભવી સમય હતો એ હવે વિષાદગ્રસ્ત બની ગયો છે. પુસ્તકો જન્મે છે, વાચકો જન્મતા નથી. હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટ સર્જકીય વેદના આલેખે છે...  

જે ક્ષણે સૌ શબ્દ થીજી જાય છે
એ ઘડીમાં મૌન બસ શબ્દાય છે
આંખમાં આવ્યાં નથી એ આંસુઓ
લો, જુઓ દરિયા સુધી રેલાય છે

આંખમાં દુઃખનાં આંસુઓ ધસી આવે એવી ઘટનાઓ વચ્ચે આંખમાં હર્ષનાં આંસુ આવે એવી વાતની પણ નોંધ લેવી જોઈએ. વડા પ્રધાન મોદીના હસ્તે નવી મુંબઈ ઍરપોર્ટનું ઉદ્ઘાટન થયું અને સાથે મુંબઈની ઍક્વા મેટ્રો લાઇનનો આચાર્ય અત્રે ચોકથી કફ પરેડનો રૂટ પણ ખુલ્લો મૂકવામાં આવ્યો. જ્યાં હાથગાડીઓ, પાટીવાળાઓ, ટેમ્પોની અકળામણભરી હલચલ હોય છે એ ભરચક કાલબાદેવીમાં મેટ્રો સ્ટેશન બન્યું એ વાતે વગર સાકરની ટનબંધ મીઠાઈ સૌને મુબારક. મુંબઈમાં મેટ્રો ટ્રેનનું જાળું બે-પાંચ વર્ષમાં પૂરું થશે ત્યારે અશોક જાની ‘આનંદ’નો આ શેર વિશેષ આનંદ આપશે...

પછી પ્રેમ કરવાની એક જ એ ભૂલને
હંમેશાં કરી છે, યથાવત્ કરી છે.
મહેફિલમાં કાયમ લૂંટાવીને ‘આનંદ’
જુઓ જિંદગીમાં જમાવટ કરી છે

લાસ્ટ લાઇન

પ્રેમ બન્ને તરફનો ચકાસી જુઓ
બે દિવસ દિલના દરવાજા વાસી જુઓ
હાથ જોડીને સુખ સામે ઊભું હશે
બે ઘડી કલ્પનામાં વિલાસી જુઓ
આમ પણ સ્મિતનું મૂલ્ય આંકી શકો
એની આંખોમાં તરતી ઉદાસી જુઓ
તેજ પાગલ હવાની હથેળી ઉપર
કોણે મૂક્યો’તો દીવો તપાસી જુઓ
આ સમયની રમત કે સિતમ, જે ગણો
શાહજાદી બની ગઈ છે દાસી જુઓ
નાવ ચલવે છે, ઘર ના ચલાવી શકે
રોજ દેવામાં ડૂબે ખલાસી જુઓ
હું ખલીલ એનો વિશ્વાસ પણ શું કરું?
વાત પણ ક્યાં કરે છે ખુલાસી જુઓ

- ખલીલ ધનતેજવી