02 September, 2025 05:43 PM IST | Mumbai | Bespoke Stories Studio
સમીર જોશી, સેમ એન્ડ એન્ડી ના સહ-સ્થાપક
ગુજરાતી ભાષા વેપારની ભાષા રહી છે, જેનો ઉદભવ ગુજરાતના ઐતિહાસિક બંદરો પર સદીઓથી ચાલતા વેપાર, લેવડદેવડ અને ઉદ્યોગસાહસિકતાથી થયો છે. જે અવાજ ક્યારેક બજારોમાં ગૂંજી ઉઠતો હતો, એ જ અવાજ આજે બોર્ડરૂમમાં સંવાદને જ નહીં પણ નિર્ણયો ને પણ આકાર આપી રહ્યો છે.
સમીર જોશી, સેમ એન્ડ એન્ડી ના સહ-સ્થાપક, એ વિચારને આગળ ધપાવતા આવ્યા છે કે ભાષા એ એક સ્પર્ધાત્મક શક્તિ છે. તેઓ કહે છે, “ગુજરાતીમાં વેપાર કરવું એ મર્યાદા નથી, એ શક્તિ છે.” તેઓ ભારપૂર્વક કહે છે કે ગુજરાતી માત્ર સંદેશ આપતી નથી, પરંતુ વિશ્વાસ ઊભો કરે છે, સંબંધોને પોષે છે અને તકોને મજબૂત કરે છે.
એ પિચ જેણે ઓરડો બદલી નાખ્યો
જોશી એક મહત્વપૂર્ણ પિચ યાદ કરે છે જે એક વારસાગત ગુજરાતી વેપારી સમક્ષ હતી. પ્રેઝન્ટેશન કાગળ પર સંપૂર્ણ હતું—સ્લાઇડ્સ, સ્ટ્રેટેજી, માળખું—પણ વાતાવરણ માત્ર લેવડદેવડ સુધી સીમિત લાગતું હતું. કંઈક ખૂટતું હતું. ત્યારે તેમણે અચાનક ગુજરાતી બોલવાનું શરૂ કર્યું: “વ્યાપાર કરવો છે કે વારસો બનાવવો છે? તેના માટે બ્રાન્ડ બનાવવી જરૂરી છે.”
પ્રતિસાદ તરત જ મળ્યો. ઓરડાનું વાતાવરણ બદલાઈ ગયું. વાતચીત ઊંડાણમાં ગઈ. આંકડા કરતાં સંયુક્ત મૂલ્યો પર ભાર આવ્યો. જોશી માટે એ દિવસ એક યાદ અપાવતો ક્ષણ હતો કે વ્યવસાયમાં પ્રામાણિકતા એટલી જ મહત્વની છે જેટલી વ્યૂહરચના.
પોતાના લોકોની ભાષામાં બ્રાન્ડિંગ
આ દ્રષ્ટિકોણએ તેમનાં લખાણને પણ આકાર આપ્યો. કેટલાંક વર્ષો પહેલાં જોશીએ ‘બ્રાન્ડ બનશે, બિઝનેસ વધશે’ નામનું પુસ્તક ગુજરાતી ભાષામાં જ લખ્યું. જ્યારે પૂછવામાં આવ્યું કે કેમ, તો તેમનો સીધો જવાબ હતો: “બ્રાન્ડિંગ એ લોકોની ભાષામાં હોવું જોઈએ. પોતાની ભાષામાં શેર કરેલું જ્ઞાન અલગ અસર કરે છે—એ નિર્ણયો પર અસર કરે છે, આત્મવિશ્વાસ ઊભો કરે છે અને ઓળખને અવરોધ નહીં પણ સંપત્તિમાં ફેરવે છે.”
વર્ષો સુધી જોશીએ જોયું કે ગુજરાતી ઉદ્યોગસાહસિકો—ખાસ કરીને એસએમઇ અને એમએસએમઇના નેતાઓ—વ્યવસાયિક કામગીરીમાં શ્રેષ્ઠ હોવા છતાં બ્રાન્ડિંગમાં સંકોચ અનુભવે છે. બ્રાન્ડિંગને ગુજરાતીમાં જમીન આપીને તેમણે એને વધુ સંબંધિત અને સહજ બનાવ્યું.
બોર્ડરૂમમાં ફેરફાર
સમય જતાં જોશીએ એક મોટો ફેરફાર જોયો. વધુ ને વધુ ગુજરાતી ઉદ્યોગસાહસિકો હવે પોતાની ભાષા અને સંસ્કૃતિને નિઃશંક રીતે વ્યાવસાયિક પરિસ્થિતિઓમાં લાવી રહ્યા છે. હવે તેઓ વારસો અને આધુનિકતાને વિરોધી નહીં પરંતુ સાથી તરીકે જોવે છે. તેઓ કહે છે: “દુનિયા પ્રામાણિકતા તરફ આગળ વધી રહી છે. અને આખા સર્જકો, વેપારીઓ અને સપનાદ્રષ્ટાઓના સમુદાયની આત્માને જોડતી ભાષા કરતાં વધુ પ્રામાણિક શું હોઈ શકે?”
જે ક્યારેય અવગણવામાં આવતું હતું, તે આજે શક્તિ તરીકે ઉજવાઈ રહ્યું છે. ઉદ્યોગસાહસિકો સમજી રહ્યા છે કે સાચી વૈશ્વિક સ્પર્ધાત્મકતા પોતાની સંસ્કૃતિ સ્વીકારવાથી આવે છે, એને છુપાવવાથી નહીં. જોશી માટે આ ફક્ત ભાષાની વાત નથી—આ મનોભાવના શક્તિશાળી પરિવર્તનનું પ્રતિબિંબ છે.
નફાથી આગળ, વારસાની તરફ
તેમના મત મુજબ, પાઠ સર્વવ્યાપી છે: જે વ્યવસાયો પોતાના મૂળને સ્વીકારે છે, તેઓ વિશ્વાસ અને લાંબો વારસો ઊભો કરવામાં વધુ સક્ષમ બને છે. આંકડા અને વ્યૂહરચનાઓ કરાર જીતાવી શકે, પરંતુ દિલ જીતે છે પ્રામાણિકતા અને ઓળખ.
જોશી માટે ગુજરાતી માત્ર માતૃભાષા નથી. એ એન્ટરપ્રાઇઝની ભાષા છે, પરંપરા અને નવીનતાને જોડતો એક પુલ છે અને વૈશ્વિક બજારમાં આગળ વધતા ઉદ્યોગસાહસિકો માટે એક દિશાસૂચક છે. એ નેતાઓને યાદ અપાવે છે કે વૃદ્ધિનો અર્થ માત્ર નફો વધારવો નથી, પણ મૂલ્યોને પણ વધારવો છે.