World Mental Health Day 2021:એંગ્ઝાઇટી અને ડિપ્રેશન છે શું?જાણો લક્ષણો અને કારણો

World Mental Health Day 2021: ડિપ્રેશન અને ચિંતા એક સાથે આવે એ સામાન્ય બાબત છે. ક્યારેક-ક્યારેક તમે ચિંતિત થાઓ છો, ડરો છો, અને સામાન્ય રીતે અસહજ થાઓ છો. શું આ ચિંતાના સંકેત નથી? અહીં આ બન્ને સ્થિતિઓ વિશે કહેવામાં આવ્યું છે.

પ્રતીકાત્મક તસવીર

ડિપ્રેશન અને ચિંતા બન્નેનું એકસાથે હોવું સામાન્ય બાબત છે. અને બન્ને સ્થિતિઓની યોગ્ય સારવાર કરવા માટે બન્નેનાં દરેક સંકેતો અને લક્ષણો જાણવા ખૂબ જ મહત્વના છે. તમે ભલે કેટલાક ફેરફાર જોયા હોય? શક્ય છે કે તમે ઉદાસ, નિરાશ, કે હતાશ અનુભવો, કે તે ગતિવિધિઓમાં તમને રસ ન પડે જેમાં એક સમયે તમે ખૂબજ આનંદિત અનુભવતા હોવ. ડિપ્રેશન જેવું જ લાગે છે, ને? કદાચ આ બધું યોગ્ય નથી. ક્યારેક ક્યારેક તમે ચિંતાગ્રસ્ત હોવ, ડરી જતાહોવ, અને સામાન્ય રીતે અસહજ હોવ. શું આ ચિંતાના લક્ષણો નથી?  ઉતાર-ચડાણ આવવા એ તો સામાન્ય છે જેના વિશે તમે ચિંતાગ્રસ્ત થઈ શકો છો, તમે મુશ્કેલ સમયમાંથી પસાર થઈ રહ્યા છો. તમારા ડૉક્ટરને મદદ કરી શકે છે કે તમે હકીકતે ડિપ્રેશનમાં છો કે ચિંતા છે અહીં બન્ને સ્થિતિઓ વિશે જણાવવામાં આવ્યું છે.

ડિપ્રેશન શું છે? What Is Depression?
અવસાદ ફક્ત અનુભવ કરવા અથવા ખરાબ દિવસોથી ઘણું વધારે છે. જ્યારે એક ઉદાસ મૂડ ઘણાં સમય સુધી રહે છે અને સામાન્ય, રોજબરોજના કામકાજમાં હસ્તક્ષેપ કરે છે, તો તમે ઉદાસ થઈ શખો છો. ડિપ્રેશનના લક્ષણોમાં સામેલ છે.

હંમેશા કોઈપણ અવસરે કે સમયે ઉદાસ અથવા ચિંતા અનુભવવી.
જેમાં આનંદ આવતો હોય તેવી વસ્તુઓ ન કરવી, અથવા કરવાની ઇચ્છા ન થવી.
ચિડચિડિયાપણું અનુભવવું, સરળતાથી નિરાશ કે બેચેન થવું
સૂવામાં કે સૂઈ રહેવામાં મુશ્કેલી આવવી
બહુ વહેલા ઉઠવું અથવા વધારે ઊંઘવું
સામાન્યથી વધારે અથવા ઓછું ખાવું કે ભૂખ ન લાગવી
દુઃખાવો કે માથાનો દુઃખાવો, કે પેટની સમસ્યાઓ અનુભવવી જે સારવાર પછી પણ સ્વસ્થ નથી થતા.
ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા, કે વસ્તુઓ યાદ રાખવા કે નિર્ણય લેવામાં મુશ્કેલી
સારી ઊંઘ લીધા બાદ પણ થાક અનુભવવો
દોષી, બેકાર, કે અસહાય અનુભવવું
આત્મહત્યા વિશે વિચારવું કે પોતાને ઇજા પહોંચાડવી.

ચિંતા શું છે? What Is Anxiety?
ચિંતા ભય અને બેચેનીની ભાવના છે. આથી તમને પરસેવો આવી શકે છે, બેચેની અને તાણનો અનુભવ થઈ શકે છે અને હ્રદયના ધબકારા વધી શકે છે. આ તાણની સમાન્ય પ્રતિક્રિયા હોઈ શકે છે. દાખલા તરીકે, જ્યારે તમે કામ પર, પરીક્ષા આપતા પહેલા, કે કોઇક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય લેતા પહેલા કોઈક મુશ્કેલ સમસ્યાનો સામનો કરો છો, તો તમે ચિંતા અનુભવી શકો છો.

ચિંતાના લક્ષણ Symptoms of Anxiety
અત્યધિક ભય અને ચિંતા
મોં સુકાવું
માંસપેશિયોમાં તાણ
હ્રદયના અનિયમિત ધબકારા
સૂવામાં મુશ્કેલી
ટાળી દેવાનો વ્યવહાર
જો તમે છ મહિનાથી કે તેનાથી વધારે સમય સુધી આ લક્ષણો અનુભવો છો, તો તમને ચિંતાનો વિકાર હોઈ શકે છે.

ડિપ્રેશનનું કારણ શું છે? What Is The Cause Of Depression?
ડિપ્રેશનનું યોગ્ય કારણ હજી સુધી મળી આવ્યું નથી. આ આનુવંશિક, જૈવિક, પર્યાવરણીય અને મનોવૈજ્ઞાનિક કારકોનું સંયોજન થવાથી થઈ શકે છે. નિમ્નલિખિત કારક કોઈ વ્યક્તિના ઉદાસ હોવાની શક્યતાને વધારી શકે છે- 

એવા બ્લડ રિલેટિવ્સ હોવા જેમને ડિપ્રેશન થઈ ચૂક્યું છે
શારીરિક કે યૌન શોષણ, કોઇક પ્રિયજનનું નિધન, અથવા નાણાંકીય મુશ્કેલીઓ જેવી દુઃખદ અને તાણપૂર્વ ઘટનાઓનો સતત અનુભવ
જીવનમાં એવા ફેરફાર જે વિચાર્યા ન હોય
કેન્સર, સ્ટ્રોક, અથવા જૂના દુઃખાવા જેવી કોઇક સમસ્યા
દારૂ કે નશીલી દવાઓનું સેવન

ચિંતા વિકારનું કારણ શું?
ચિંતાનું કારણ પણ અજાણ્યું જ છે. આનુવંશિકી, મગજ, જીવ વિજ્ઞાન અને રસાયણ વિજ્ઞાન, તાણ અને તમારા પર્યાવરણ જેવા કારકો આમાંથી એક ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

આ માહિતીનો ઉદેશ ડિપ્રેશન કે ચિંતાનો નિદાન આપવાનો નથી. પણ જો તમને એવું લાગે છે કે તમે ઉદાસ છો તો તરત પોતાના ડૉક્ટર કે માનસિક સ્વાસ્થ્ય સ્પેશિયાલિસ્ટ સાથે વાત કરો. આ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે જો તમારા લક્ષણો ખરાબ થઈ રહ્યા છે તો તમારી દૈનિક ગતિવિધિઓને પ્રભાવિત કરી રહ્યા છે.