09 May, 2022 03:43 PM IST | Mumbai | Shilpa Bhanushali
પ્રતીકાત્મક તસવીર
પરીક્ષાઓ લગભગ હવે પૂરી થઈ ગઈ છે અને રિઝલ્ટ પણ આવવાની તૈયારીમાં છે ત્યારે વિદ્યાર્થીઓ આગળ શું કરવું અને શું નહીં તેની અસમંજસમાં હોય છે ત્યારે વિદ્યાર્થીઓ માટે આગળ શું ઑપ્શન્સ છે તે વિશે પણ ઘણાંઓને ખ્યાલ નથી હોતો ત્યારે એક નવી દિશા વિશે વાત કરતા જાણો શું છે ગાફર, અને કેવી રીતે થાય છે કામ તથા તેના વિશે બધું જ...
શું છે ગાફર અને સેટ પર તેમની જવાબદારી શું?
જ્યારે પહેલી વાર તમે ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં જવા વિશેનું વિચારો ત્યારે પહેલા તો નક્કી કરો કે તમારું શું બનવું છે? ડિરેક્ટર? નિર્માતા? લેખક? કે સિનેમેટોગ્રાફર? કે પછી ગાફર?
જો તમે સિનેમેટોગ્રાફર બનવા માગો છો તો તેની માટે તમારે ગાફરની ખાસ જરૂર પડતી હોય છે તો પહેલા જાણી લો ગાફરનું શું કામ હોય છે?
ગાફર
કેટલાય લોકોનું સપનું ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં કામ કરવાનું હોય છે અહીં પણ કરિઅર બનાવવા માટેના અનેક વિકલ્પો છે જેનો ઉલ્લેખ શરૂઆતમાં કર્યો છે. વાત જ્યારે ગાફરની થઈ રહી છે તો અનેકોને ફિલ્મના સેટ પર ચીફ ઇલેક્ટ્રિશિયન બનાવની ઇચ્છા હોય છે તો કેટલાયને ગાફર શું છે તેનો ખ્યાલ સુદ્ધા પણ હોતો નથી. ત્યારે તમારે ખાસ જાણવું જોઈએ કે સિનેમેટોગ્રાફર બનવા માટે જે લાઇટ્સની ગોઠવણી થતી હોય છે તેનો આધાર ગાફર પર રાખવામાં આવે છે.
તો અહીં જાણો કે સેટ પર ગાફરની શું ભૂમિકા હોય છે, તેમનો સંપર્ક કોની સાથે થતો હોય છે તેમને પગાર કેટલો મળે છે તથા ફિલ્મ અને ટેલીવિઝન જગતમાં તેમનું શું મહત્વ છે...
ગાફર શું કરે છે?
ગાફર- ફિલ્મ અને ટેલીવિઝન ક્રૂમાં ગાફર એટલે કે મુખ્ય લાઇટિંગ ટેક્નિશિયન કે હેડ ઇલેક્ટ્રિશિયન તરીકે ઓળખાય છે. ગાફર ફિલ્મ અને ટીવી શૉમાં દરેક દ્રશ્યની લાઇટિંગનું ખાસ ધ્યાન રાખવા માટે જવાબદાર હોય છે. તેમણે સિનેમેટોગ્રાફર અને દિગ્દર્શન સાથે કૉન્સર્ટમાં પ્રૉડક્શન અને કામ વિશેની વિગતોનું ધ્યાન રાખવાનું હોય છે જેથી દરેક દ્રશ્ય સુસંગત અને તાદાત્મય જોડી શકાય તેવું દેખાઈ શકે.
કેમ ઓળખાય છે ગાફર તરીકે?
`ગાફર` શબ્દ હંમેશાંથી ફિલ્મ ઉદ્યોગ સાથે જ જોડાયેલો હતો તેવું નથી. વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ, શબ્દ, જેનો અર્થ થાય છે "વૃદ્ધ ગામઠી", 1580 ના દાયકાનો છે અને તેનો ઉપયોગ "ગોડફાધર"ના સંકોચન તરીકે થતો હતો. પાછળથી ઇતિહાસમાં, "ગેફર" માત્ર "વૃદ્ધ માણસો" જ નહીં પરંતુ ફોરમેન અને સુપરવાઇઝરનો સંદર્ભ આપવા માટે વિસ્તૃત થયો.
વધુમાં, "ગાફ" શબ્દ 1300 ના દાયકાથી પણ આગળનો છે, અને મૂળ રીતે તેનો ઉપયોગ બોટની હેરાફેરી માટે વપરાતા "આયર્ન હૂક" માટે થતો હતો.
ગેફનો ઉપયોગ કરીને લાઇટિંગ સ્તરને નિયંત્રિત કરવા માટે ઓવરહેડ સાધનોને ખસેડવાનો સંદર્ભ આપવા માટે "ગેફર" આખરે ફિલ્મ ઉદ્યોગમાં પ્રવેશ કર્યો, અંતે, "ફિલ્મ સેટ પર લાઇટિંગના હવાલાવાળા ઇલેક્ટ્રિશિયનને."
કેવી રીતે મળે ગાફિંગની નોકરી?
મોટાભાગના ગાફર્સ સેટ ઇલેક્ટ્રિશિયન અથવા હેલ્પર તરીકે શરૂઆત કરે છે. તેમણે આ કામ માટે ખાસ લાઇટિંગની પસંદગી અને યોજનાઓ વિશે શીખવાનું હોય છે. જેમ જેમ તેમને સેટ મેનેજમેન્ટનું ધ્યાન આવે તેમ તેમ ઇલ્કટ્રિસિટીના ઇન્સ અને આઉટ્સ પણ શીખી શકાય છે. ફિલ્મ સેટ પર વીજપૂરવઠો પૂરતો છે તેની ખાતરી કરીને યોગ્ય વૉટ્સ અને એમ્પેરેજની ગણતરીનું પણ ધ્યાન રાખવાનું હોય છે. સિનેમેટોગ્રાફર સાથે યોગ્ય તાલમેલ જરૂરી છે. મોટાભાગે સિનેમેટોગ્રાફી અને ગાફર એકબીજા સાથે પરસ્પર કૉ-ઑર્ડિનેટ કરતા હોય છે.
હવે વાચકોને ખ્યાલ આવી ગયો હશે કે ગાફર ફિલ્મ ક્રૂમાં મુખ્ય ઇલેક્ટ્રિશિયન હોય છે. અને એટલે જ કોઈપણ સીનમાં દ્રશ્યો યોગ્ય રીતે દેખાય તે માટે લાઇટિંગ ગોઠવવાનું કામ ગાફરનું હોય છે.
ગ્રિપ્સ :
ગ્રિપ્સ લાઇટની સામે શેડિંગ, ફિલ્ટર્સ, નેટ્સ, ફ્લેગ્સ અથવા અન્ય વસ્તુઓને હેન્ડલ કરે છે અથવા સનલાઈટ ન પડે તે માટે મોટી ફ્રેમ અથવા તંબુ ગોઠવે છે. ગ્રિપ્સ એ કન્સ્ટ્રક્શન ક્રૂ જેવી છે, જે સ્કેફોલ્ડ્સ, સીડી અને અન્ય ભારે વસ્તુઓના સેટઅપ અને સ્થિરતા માટે જવાબદાર છે. માથાની પકડને કી પકડ કહેવામાં આવે છે.
ગેફર અને ગ્રિપ્સ ઘણીવાર સાથે મળીને કામ કરી શકે છે, પરંતુ તેઓ અલગ અલગ કામ કરે છે.
ગેફર ટેપ શું છે અને તેનું કામ શું?
ગેફર ટેપ (જેને ગેફર ટેપ, ગેફ ટેપ અથવા ગાફા ટેપ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે) એ મજબૂત એડહેસિવ અને સ્ટ્રેસ સાથે સુતરાઉ કાપડની પ્રેશર ટેપ છે. તેનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે ફિલ્મ અને ટેલિવિઝનમાં થાય છે, મુખ્યત્વે ગેફર્સ સાથે.
ગેફર ટેપ અને ડક્ટ ટેપ બન્ને જુદી વસ્તુઓ છે. તેમને મિક્સઅપ ન કરવું.
ગેફ ટેપ બેકિંગ
મૂળ પ્લાસ્ટિક ગ્રુપ છતાં જુદા ફેબ્રિકમાંથી બનાવવામાં આવે છે, અને એડહેસિવ, જે હીટ અટકાવી શકે છે અને તે જ્યાં ચોંટાડવામાં આવે છે ત્યાંથી સરળ રીતે કાઢી પણ શકાય છે. જ્યારે ડક્ટ ટેપ હોટ ફિલ્મ લાઇટની આસપાસ વાપરવા માટે સેફ નથી.
ગાફર તેમના કામની તૈયારી કેવી રીતે કરે છે?
શૂટ થાય તે પહેલાં, ગેફરને ટેક સ્કાઉટ પર જગ્યાની તપાસ કરવાની હોય છે. તેઓ સ્ક્રિપ્ટનો ઉપયોગ કરે છે અને ઇલેક્ટ્રિક સોર્સ તેમજ મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરી શકાય તે માટે પૂર્વતૈયારીના ભાગ તરીકે શૂટિંગ સેટની જગ્યાની આસપાસની બધી જ તપાસ કરી લે છે. શૂટ દરમિયાન પણ તેઓ હંમેશાં આસપાસ જ રહે છે. તપાસ કર્યા પછી, ગેફર ડિરેક્ટર, ડીપી, કી ગ્રિપ, નિર્માતાઓ સાથે લોજિસ્ટિક્સની વાત કરવા અને બજેટ પર કામ કરવા મીટિંગ કરે છે.
કયા પ્રકારની મુશ્કેલીઓ માટે પ્લાન અને બજેટ બનાવવા?
જુદી જુદી જગ્યા માટે જુદા પ્લાન અને બજેટની જરૂર પડે છે. શૂટના દિવસે બધું બરાબર પણ રહે કે ખોટું થઈ શકે તેવી દરેક બાબતનો પણ તેમને હિસાબ આપવો પડતો હોય છે. તેથી સૂર્યપ્રકાશ, વાદળો, હવામાન અને ઓવરલોડિંગ આઉટલેટ્સથી સાવચેત રાખવાની પૂર્વતૈયારી ગાફરની હોય છે.
ગાફર સેટ પર શું કરે છે?
ગાફર શું છે તેમાં તમે જોયું કે ગાફર પર અનેક જવાબદારીઓ હોય છે. મૂવીઝના મુખ્ય ઈલેક્ટ્રીશિયન હોવાને કારણે, સનલાઈટ સૉર્સ, પોતાના ટુલ્સ અને દરેક ઇલેક્ટ્રિક સપ્લાય માટેના વાયર્સ વગેરેનું ધ્યાન રાખવાની જવાબદારી ગાફરની હોય છે. તેઓ લાઇટિંગ સ્કીમનું પ્લાન અને તેનું એગ્ઝિક્યૂશન પણ કરે છે, જે ખૂબ જ જટિલ કામ છે. ગાફરની બાકીની ટીમ ઇલેક્ટ્રીક્સ અથવા ઇલેક્ટ્રિશિયન છે. ગાફર તેમને મેનેજ કરે છે કે બધાં એક જ સીન પર છે. ફ્લાય પર એડજસ્ટમેન્ટ કરવા માટે તેમણે ટેક અને કેમેરા સેટઅપ વચ્ચે દોડવું પડે છે.
ગાફિંગના કામ માટે કુશળતા
ગેફર એક વિગતવાર-લક્ષી વ્યક્તિ છે જે સંગઠિત છે અને લાઇટ, કેમેરા અને સાધનો વિશે ઘણું જાણે છે. તેઓ એક સારા કોમ્યુનિકેટર હોવા જોઈએ જે સિનેમેટોગ્રાફર કરે તે પહેલાં મુશ્કેલીઓ અને જરૂરિયાતોની અપેક્ષા રાખી શકે. જો તેઓ કંઇક ખોટું જુએ તો તેઓ બોલવામાં સક્ષમ હોવા પણ જરૂરી છે. તેઓ હમણાં જ વસ્તુઓ મેળવવા માંગે છે.
ગાફર પગાર
કરિયર ઇન ફિલ્મ અનુસાર, ગેફર માટે સરેરાશ વાર્ષિક પગાર આશરે $54,700 છે. ગેફર્સ માટે પગારની શ્રેણી $19,000 થી $129,000 સુધીની છે. જો તમે યુનિયનમાં છો, તો તમે જે નોકરી કરો છો તેના આધારે તે આંકડો વધશે. જો નહીં, તો તમે જેટલા દિવસો કામ કરો છો તેના આધારે તમે તમારા પોતાના પગારની વાટાઘાટ કરી શકો છો..
કેવી રીતે મેળવી શકાય ગાફરની તાલીમ
જે રીતે ફોનેટિક્સ શીખવા માટે તથા અમુક ઉચ્ચારણો માટે વૉકેબલરી અને ડ્રામા સ્કૂલ્સ હોય છે, તે જ રીતે ગાફર બનવા માટે પહેલા પ્રૉક્શન આસિસ્ટન્ટ બનવું જોઈએ. ત્યાર બાદ ઇલેક્ટ્રિક ડિપાર્ટમેન્ટમાં કામ કરી શકાય અને પછી ગાફર તરીકે કામ કરવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરવી. જો તમે જે કામ કરો છો તેની આસપાસના વિભાગની સમજ હોય તો તમારું કામ તમારી માટે ચાવીરૂપ બની શકે છે.