કોણ છે નિમિષા પ્રિયા? ભારતીય મૂળની નર્સને કેવી રીતે મળી યમનમાં ફાંસીની સજા?

Who is Nimisha Priya: યમનમાં કેરળની નર્સ નિમિષા પ્રિયાની મૃત્યુદંડની સજા મુલતવી રાખવા માટે ભારતની સુપ્રીમ કોર્ટમાં એક અરજી દાખલ કરવામાં આવી છે. આ અરજી `સેવ નિમિષા પ્રિયા ઇન્ટરનેશનલ એક્શન કાઉન્સિલ` નામની સંસ્થા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવી છે.

નિમિષા પ્રિયા અને ડૉ. જયશંકર ફાઇલ તસવીર (સૌજન્ય: સોશિયલ મીડિયા અને મિડ-ડે)

યમનમાં કેરળની નર્સ નિમિષા પ્રિયાની મૃત્યુદંડની સજા મુલતવી રાખવા માટે ભારતની સુપ્રીમ કોર્ટમાં એક અરજી દાખલ કરવામાં આવી છે. આ અરજી `સેવ નિમિષા પ્રિયા ઇન્ટરનેશનલ એક્શન કાઉન્સિલ` નામની સંસ્થા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવી છે, જેમાં કેન્દ્ર સરકારને તાત્કાલિક રાજદ્વારી હસ્તક્ષેપ કરવા અને `બ્લડ મની` દ્વારા નિમિષાનો જીવ બચાવવા માટે પહેલ કરવા અપીલ કરવામાં આવી છે.

શું છે મામલો?
નિમિષા પ્રિયાને 2017માં યમનના નાગરિક તલાલ અબ્દો મહદીના હત્યા કેસમાં દોષિત ઠેરવવામાં આવી હતી. હવે નિમિષાની ફાંસી માટેની તારીખ 16 જુલાઈ નક્કી કરવામાં આવી છે. તેનો પરિવાર અને સમર્થકો હજી પણ બ્લડ મની દ્વારા માફીની આશા રાખે છે, પરંતુ તલાલના પરિવારની સંમતિ અને યમનની જટિલ રાજકીય પરિસ્થિતિ તેના માર્ગમાં સૌથી મોટા અવરોધો છે. `બ્લડ મની` એ ઇસ્લામિક શરિયા કાયદા હેઠળ એક કાનૂની જોગવાઈ છે, જેના હેઠળ પીડિત પરિવાર આરોપીઓને નાણાકીય વળતર (બ્લડ મની) આપવામાં આવે તો તેઓ ગુનાને માફ કરી શકે છે.

સુપ્રીમ કોર્ટમાં શું થયું?
વરિષ્ઠ વકીલ રાજેન્ત બસંતે ગુરુવારે સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ સુધાંશુ ધુલિયા અને જોયમલ્યા બાગચીની બનેલી બેંચ સમક્ષ આ બાબતનો ઉલ્લેખ કર્યો. તેમણે કહ્યું કે યમનની પ્રથમ અપીલ કોર્ટે નિમિષાની અપીલ ફગાવી દીધી છે, પરંતુ બ્લડ મની દ્વારા સમાધાનની શક્યતા હજી પણ ખુલ્લી છે. વકીલે દલીલ કરી હતી કે ખૂબ જ ઓછો સમય બાકી છે, અને જો કેન્દ્ર સરકાર તાત્કાલિક હસ્તક્ષેપ કરે તો નિમિષાનો જીવ બચાવી શકાય છે.

જ્યારે બેન્ચે મંગળવારે (15 જુલાઈ) અરજીની સુનાવણી કરવાનું સૂચન કર્યું, ત્યારે વકીલે વિનંતી કરી કે રાજદ્વારી પ્રક્રિયામાં લાગતા સમયને ધ્યાનમાં રાખીને તે પહેલાં સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવે. બેન્ચે સંમતિ આપી અને હવે આ મામલાને 14 જુલાઈ (સોમવાર) માટે સૂચિબદ્ધ કર્યો છે. અરજદાર સંગઠને કેન્દ્ર સરકારને યમન સરકાર અને પીડિત પરિવાર સાથે વાતચીત શરૂ કરવા અને બ્લડ મની દ્વારા નિમિષાને ફાંસીથી બચાવવાનો પ્રયાસ કરવા વિનંતી કરી છે.

નિમિષાને ફાંસી આપવા પાછળનો કેસ શું હતો?
નિમિષા 2008માં નર્સ તરીકે કામ કરવા માટે યમન ગઈ હતી. 2011માં તેણે ભારતીય નાગરિક ટોમી થોમસ સાથે લગ્ન કર્યા અને તેને એક પુત્રીનો જન્મ થયો. 2014માં, તેના પતિ અને પુત્રી ભારત પાછા ફર્યા, પરંતુ નિમિષા યમનમાં જ રહી. નિમિષાએ યમનમાં ક્લિનિક ખોલવા માટે તલાલ અબ્દો મહદી સાથે ભાગીદારી કરી, કારણ કે યમનના કાયદા હેઠળ વિદેશીઓને સ્થાનિક ભાગીદારની જરૂર હોય છે. બાદમાં, નિમિષાની તલાલ સાથે વિવાદ શરૂ થયો.

નિમિષાએ આરોપ લગાવ્યો હતો કે તલાલે નકલી દસ્તાવેજો દ્વારા તેની સાથે લગ્ન કરવાનો દાવો કર્યો હતો, તેનું જાતીય અને માનસિક શોષણ કર્યું હતું, તેના પૈસાની છેતરપિંડી કરી હતી અને તેનો પાસપોર્ટ જપ્ત કર્યો હતો. 2017 માં, નિમિષાએ તેનો પાસપોર્ટ પાછો મેળવવા માટે તલાલને એનેસ્થેટિકનું ઇન્જેક્શન આપ્યું હતું, પરંતુ ઓવરડોઝને કારણે તલાલનું મૃત્યુ થયું હતું. ત્યારબાદ, નિમિષાએ તેના સાથી હનાનની મદદથી તલાલના શરીરને ટુકડા કરી નાખ્યું અને તેને પાણીની ટાંકીમાં ફેંકી દીધું. નિમિષાને હત્યાનો દોષી ઠેરવવામાં આવી હતી, જ્યારે હનાનને આજીવન કેદની સજા ફટકારવામાં આવી હતી.

શરિયા કાયદામાં બ્લડ મનીની જોગવાઈ છે, જેના હેઠળ મૃતકના પરિવારને વળતર આપીને સજા માફ કરી શકાય છે. નિમિષાના પરિવારે તલાલના પરિવારને 1.52 કરોડ રૂપિયા (5 કરોડ યેમેની રિયાલ)ની ઓફર કરી હતી, પરંતુ તલાલનો પરિવાર હજી સુધી સંમત થયો નથી. ભારતીય વિદેશ મંત્રાલયે નિમિષાને બચાવવા માટે શક્ય તમામ મદદની ખાતરી આપી છે. ભારત સરકાર યેમેની સત્તાવાળાઓ અને હુતી વહીવટીતંત્ર સાથે સંપર્કમાં છે, પરંતુ યમનમાં ગૃહયુદ્ધ અને હુતી બળવાખોરોના નિયંત્રણને કારણે રાજદ્વારી પ્રયાસો જટિલ છે. હુતી બળવાખોરોને ટેકો આપતા ઈરાને આ મામલે મદદની ઑફર કરી છે. એક વરિષ્ઠ ઈરાની અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ માનવતાવાદી ધોરણે નિમિષા માટે તમામ પ્રયાસો કરશે.