07 June, 2025 07:14 AM IST | Washington | Gujarati Mid-day Online Correspondent
ઇલૉન મસ્ક અને ડોનલ્ડ ટ્રમ્પ ફાઇલ તસવીર (સૌજન્ય: મિડ-ડે)
ડોનલ્ડ ટ્રમ્પે જ્યારથી અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિનું પદ સંભાળ્યું છે, ત્યારથી તેઓ હેડલાઇન્સમાં છે. તેઓ સતત સમાચારમાં રહે છે, ક્યારેક તેમના નિર્ણયો માટે તો ક્યારેક તેમના નિવેદનો માટે. જો કે, આ વખતે મામલો થોડો અલગ છે. વાસ્તવમાં, અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પ અને તેમના નજીકના મિત્ર મસ્ક વચ્ચે મતભેદ વધી રહ્યા હોય તેવું લાગે છે. વિશ્વના સૌથી ધનિક વ્યક્તિ ઇલૉન મસ્ક અને ટ્રમ્પ વચ્ચેનો તણાવ ખુલીને સામે આવી ગયો છે. પરિસ્થિતિ એવી છે કે બંને દિગ્ગજો સોશિયલ મીડિયા પર એકબીજા સામે ધમકીઓ આપવા લાગ્યા છે.
ટ્રમ્પ પોતાના મિત્રો સાથે દુશ્મની કેમ બનાવી રહ્યા છે?
આ પહેલી વાર નથી જ્યારે ટ્રમ્પનું આવું વલણ સામે આવ્યું હોય. અગાઉ, અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિએ ભારત સાથે પણ આવું જ કંઈક કર્યું હતું. રાષ્ટ્રપતિ તરીકેના તેમના છેલ્લા કાર્યકાળ દરમિયાન, ટ્રમ્પની પીએમ મોદી સાથેની મિત્રતા જોવા મળી હતી. જો કે, આ વખતે, વેપાર સોદો હોય કે પાકિસ્તાન વિરુદ્ધ ઑપરેશન સિંદૂરનો મામલો, અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ અલગ રસ્તો અપનાવતા જોવા મળી રહ્યા છે. ભલે તેમણે ભારત સાથે `ફ્રેન્ડશિપ` કાર્ડ રમ્યું હોય, પરંતુ તેમના `મિત્ર` મસ્ક સાથેની રમત ચોક્કસપણે તેમના પર ઉલટી પડી છે.
મસ્ક સાથે વધતા વિવાદને કારણે ઉભા થયેલા પ્રશ્નો
ડોનલ્ડ ટ્રમ્પ વિશે એવું કહેવામાં આવે છે કે તેઓ સરળતાથી મિત્રો બનાવે છે, પરંતુ તેઓ મિત્રતા ફક્ત તે લોકો સાથે જ જાળવે છે જેઓ તેમની શરતોનું પાલન કરે છે. બીજી વખત યુએસ પ્રમુખ બન્યા પછી, ટ્રમ્પે તેમના નિર્ણયોથી તેમના ઘણા સાથીદારોને આશ્ચર્યચકિત કર્યા. તેમણે તે દેશો સાથે હાથ મિલાવ્યા જેમાંથી અમેરિકા પહેલા અંતર રાખતું હતું. ટ્રમ્પની બદલાયેલી રણનીતિને કારણે, પીએમ મોદી, પુતિન અને હવે ઈલૉન મસ્ક જેવા તેમના જૂના `મિત્રો` ધીમે ધીમે તેમનાથી દૂર થઈ રહ્યા છે.
ટ્રમ્પના બદલાયેલા વલણ પાછળનું કારણ શું છે?
નિષ્ણાતો પણ ટ્રમ્પના બદલાયેલા વલણ અને નીતિઓને સમજવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. નિષ્ણાતોના મતે, વર્તમાન યુએસ રાષ્ટ્રપતિની વિદેશ નીતિ કોઈપણ વિચાર કરતાં સોદા પર વધુ આધારિત છે. તેઓ જ્યાં ફાયદો હોય છે ત્યાં જ જાય છે. ભલે પછી તે તેમના નજીકના મિત્રો દૂર થાય. આનું તાજેતરનું ઉદાહરણ ઈલૉન મસ્કના રૂપમાં બધાની સામે છે. ટ્રમ્પ સાથે મસ્કનો વિવાદ યુએસ રાષ્ટ્રપતિની નવી નીતિ `વન બિગ બ્યુટીફુલ બિલ` થી શરૂ થયો હતો.
મસ્કે ટ્રમ્પની નીતિઓ પર પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા
ઈલૉન મસ્કે ટ્રમ્પની નવી નીતિ `વન બિગ બ્યુટીફુલ બિલ` ની ટીકા કરી. આ બિલ ટેક્સ કાપ વધારવા અને અન્ય ફેડરલ કાર્યક્રમો માટે ભંડોળ વધારવા સાથે સંબંધિત છે. મસ્કે ટ્રમ્પની આ નીતિ પર સવાલ ઉઠાવ્યા. તેમણે તેને અમેરિકન ટેક્સપેયર્સ માટે ખરાબ ગણાવ્યું. આ ટીકાથી ગુસ્સે ભરાયેલા ટ્રમ્પે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર મસ્કને `પાગલ` પણ કહ્યું અને ટેસ્લા અને સ્પેસએક્સ જેવી તેમની કંપનીઓ સાથેના સરકારી કરારો સમાપ્ત કરવાની ધમકી આપી.
યુએસ સ્પેસ પ્રોગ્રામ પર અસર પડી શકે છે
ટ્રમ્પે લખ્યું કે મેં ઈલૉનને ઘણી મદદ કરી છે, પરંતુ હવે તે મારી વિરુદ્ધ થઈ ગયો છે. સરકારી કરારો સમાપ્ત કરીને અબજો ડૉલર બચાવી શકાય છે. યુએસ રાષ્ટ્રપતિની આ ટિપ્પણી પછી, વિશ્વના સૌથી ધનિક વ્યક્તિ મસ્કે અવકાશયાત્રીઓ અને અન્ય વસ્તુઓને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્પેસ સ્ટેશન પર લઈ જવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા સ્પેસ કેપ્સ્યુલની સેવાઓ સ્થગિત કરવાની ધમકી આપી. જો સ્પેસએક્સ આવું કરે છે, તો તે નાસા અને યુએસ સ્પેસ પ્રૉગ્રામ માટે મોટો ફટકો હોઈ શકે છે, કારણ કે સ્પેસએક્સનો નાસા સાથે અબજો ડૉલરના કરાર છે.
હવે મસ્કે ટ્રમ્પ પર ફોડ્યો મોટો બૉમ્બ
ઈલૉન મસ્ક અહીં જ અટક્યા નહીં, તેમણે યુએસ પ્રમુખ ટ્રમ્પને યોગ્ય જવાબ આપ્યો અને સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર એક ચોંકાવનારો દાવો કર્યો. તેમણે લખ્યું કે `હવે મોટો બૉમ્બ ફોડવાનો સમય આવી ગયો છે. ડોનલ્ડ ટ્રમ્પનું નામ એપ્સ્ટેઇન ફાઇલોમાં છે. આ જ કારણ છે કે તેમને જાહેર કરવામાં આવ્યા ન હતા.` ઈલૉન મસ્કે બીજી પોસ્ટમાં કહ્યું કે `ભવિષ્ય માટે આને માર્ક કરો. સત્ય બહાર આવશે.` એટલું જ નહીં, મસ્કે ટ્રમ્પ પર મહાભિયોગ અને તેમના સ્થાને જેડી વાન્સને રાષ્ટ્રપતિ બનાવવાની માગ કરતી પોસ્ટ પણ શૅર કરી.
પીએમ મોદી સાથેની મિત્રતા પછી ટ્રમ્પે પોતાનું વલણ બદલ્યું
માત્ર મસ્ક જ નહીં, ટ્રમ્પે આ પહેલા પણ ભારત સાથે દગો કર્યો હતો. ટ્રમ્પ અને પીએમ મોદી વચ્ચે ઘણી વખત સારી મિત્રતા જોવા મળી હતી. `હાઉડી મોદી` અને `નમસ્તે ટ્રમ્પ` જેવા કાર્યક્રમોમાં બંને નેતાઓ `મિત્રો` તરીકે દેખાયા હતા. જો કે, જ્યારે ટ્રમ્પને મિત્રતા જાળવવાની તક મળી ત્યારે તેમણે ઑપરેશન સિંદૂર દરમિયાન પડોશી દેશ પાકિસ્તાનના પીએમ શાહબાઝ શરીફને ટેકો આપ્યો. ટ્રમ્પે વેપાર નીતિમાં પણ ભારતને પડકાર આપ્યો. ટ્રમ્પના વલણને સમજીને, કેન્દ્ર સરકારે `આત્મનિર્ભર ભારત` પર ભાર મૂક્યો. આ સાથે, જૂના મિત્ર રશિયા સાથે મિત્રતા વધારીને, તેણે અમેરિકાને યોગ્ય જવાબ આપ્યો.
`મિત્રો` સાથે `દુશ્મનાવટ`... ટ્રમ્પ શું ઇચ્છે છે
માત્ર ઈલૉન મસ્ક અને પીએમ મોદી જ નહીં, ટ્રમ્પ રશિયન રાષ્ટ્રપતિ પુતિન અને યુક્રેનિયન રાષ્ટ્રપતિ ઝેલેન્સકી સાથે પણ આવી જ રમત રમ્યા. પુતિન સાથેની મિત્રતા દરમિયાન, તેમણે ઝેલેન્સકીને નિશાન બનાવવામાં કોઈ કસર છોડી ન હતી. જો કે, પુતિનથી ગુસ્સે થયા પછી, તેઓ ફરીથી ઝેલેન્સકી પ્રત્યે દયાળુ બન્યા. નિષ્ણાતોના મતે, ટ્રમ્પની વિદેશ નીતિમાં કોઈ પણ સંબંધ કાયમી નથી હોતો. તેમની નીતિ કોઈ સિદ્ધાંત પર આધારિત નથી, પરંતુ સોદા પર આધારિત છે. ટ્રમ્પ જ્યાં પણ લાભ જુએ છે ત્યાં જાય છે. પરંતુ આને કારણે, તેમના નજીકના `મિત્રો` દૂર જતા જોવા મળે છે. જેમ મસ્કના કિસ્સામાં જોવા મળે છે, તેમનો સામનો કરવો ટ્રમ્પ માટે મોટા આઘાતથી ઓછું નથી લાગતું.