02 November, 2025 08:31 PM IST | Mumbai | Gujarati Mid-day Online Correspondent
CMS-03 કમ્યુનિકેશન સેટેલાઈટનું સફળ લૉન્ચિંગ
ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંગઠન (ઇસરો) એ ભારતીય નૌકાદળ માટે CMS-03 (GSAT-7R) કમ્યુનિકેશન સેટેલાઈટ સફળતાપૂર્વક લૉન્ચ કર્યો છે. આ ઉપગ્રહ નૌકાદળનો અત્યાર સુધીનો સૌથી અદ્યતન ઉપગ્રહ છે. તે નૌકાદળની અવકાશ-આધારિત સંચાર અને દરિયાઈ ક્ષેત્ર જાગૃતિ ક્ષમતાઓને મજબૂત બનાવશે.
CMS-03 (GSAT-7R) સેટેલાઈટ શું છે?
GSAT-7R એક કમ્યુનિકેશન સેટેલાઈટ છે, એટલે કે તે સંચારના માધ્યમ તરીકે સેવા આપશે. તે સંપૂર્ણપણે ભારતમાં ડિઝાઇન અને બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ ઉપગ્રહ નૌકાદળના જહાજો, વિમાનો, સબમરીન અને દરિયાઈ કામગીરી કેન્દ્રો વચ્ચે ઝડપી અને સુરક્ષિત સંચાર પ્રદાન કરશે.
સૌથી અગત્યનું, આ ભારતનો અત્યાર સુધીનો સૌથી ભારે સંચાર ઉપગ્રહ છે. આશરે 4,400 કિલોગ્રામ વજન ધરાવતું, તેમાં ઘણા સ્વદેશી ઘટકો છે જે ખાસ કરીને નૌકાદળની જરૂરિયાતો માટે રચાયેલ છે. આ આત્મનિર્ભર ભારતનું એક ઉત્તમ ઉદાહરણ છે, જ્યાં આપણે આપણી પોતાની ટેકનોલોજી દ્વારા શક્તિ મેળવી રહ્યા છીએ.
લૉન્ચિંગ કેવી રીતે કરવામાં આવ્યું?
આ ઉપગ્રહ 2 નવેમ્બર, 2025 ના રોજ સાંજે 5:26 વાગ્યે આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટામાં સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટર (SDSC-SHAR) ખાતેના બીજા લૉન્ચ પેડ પરથી લૉન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. આ ISRO સેન્ટર રોકેટ લૉન્ચ માટે પ્રખ્યાત છે. ISROના વૈજ્ઞાનિકોએ તેને વિકસાવવા માટે મહિનાઓ સુધી મહેનત કરી છે.
ઉપગ્રહ ટેકનિકલ સુવિધાઓ
ભારતીય એન્જિયરએ GSAT-7R બનાવવામાં અસાધારણ રીતે સારું પ્રદર્શન કર્યું છે. ચાલો તેની મુખ્ય સુવિધાઓ સમજીએ...
⦁ વજન અને કદ: 4400 કિલોગ્રામ વજન ધરાવતો આ કમ્યુનિકેશન સેટેલાઈટ ભારતનો સૌથી ભારે સંચાર ઉપગ્રહ છે. અગાઉના ઉપગ્રહો આના કરતા હળવા હતા.
⦁ ટ્રાન્સપોન્ડર્સ: આ ઉપગ્રહની અંદરના સંચાર ઉપકરણો છે. આ બહુવિધ બેન્ડ (ફ્રિકવન્સી રેન્જ) પર વૉઇસ, ડેટા અને વીડિયો લિંક્સને સપોર્ટ કરશે. આનો અર્થ એ છે કે નૌકાદળના કર્મચારીઓ બોર્ડ પર હોય કે હવામાં, સરળતાથી વાતચીત કરી શકશે.
⦁ કવરેજ ક્ષેત્ર: આ હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં મજબૂત ટેલિકોમ્યુનિકેશન કવરેજ પ્રદાન કરશે. આનો અર્થ એ છે કે હિંદ મહાસાગરના મોટા ભાગમાં સિગ્નલ મજબૂત હશે.
⦁ ઉચ્ચ-ક્ષમતા બેન્ડવિડ્થ: આ ઉપગ્રહ વધુ ડેટા ટ્રાન્સફર કરશે. આ જહાજો, વિમાનો, સબમરીન અને નિયંત્રણ કેન્દ્રો વચ્ચે સુરક્ષિત અને અવિરત જોડાણ બનાવશે.
આ બધું નૌકાદળની દરિયાઈ હાજરીને મજબૂત બનાવશે. કોઈપણ ખતરાના કિસ્સામાં, માહિતી તાત્કાલિક ઉપલબ્ધ થશે.
આ દિવસોમાં દરિયાઈ સુરક્ષા પડકારો નોંધપાત્ર રીતે વધ્યા છે. ચીન અને પાકિસ્તાન જેવા પડોશી દેશોને કારણે હિંદ મહાસાગરમાં તણાવ ચાલુ રહે છે. GSAT-7R નૌકાદળને અવકાશમાંથી દેખરેખ રાખવા અને ઝડપથી પ્રતિક્રિયા આપવા સક્ષમ બનાવશે. નૌકાદળના વડાએ જણાવ્યું છે કે આ ઉપગ્રહ રાષ્ટ્રના દરિયાઈ હિતોનું રક્ષણ કરવા તરફ એક મોટું પગલું છે.