24 May, 2025 07:14 AM IST | New Delhi | Gujarati Mid-day Online Correspondent
ઑપરેશન સિંદૂર
ભારતીય સેનાના ઑપરેશન સિંદૂરમાં પાકિસ્તાનની વાયુસેનાને ઘણું નુકસાન થયું છે. તાજેતરમાં જ આવેલા એક રિપૉર્ટમાં એ દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે પાકિસ્તાનની શાહીન મિસાઇલો, તુર્કીથી મગાવવામાં આવેલા ડ્રોન, એફ-16 સહિત 8 ફાઈટર જેટ અને એવૉક્સનો ખાતમો થઈ ગયો છે. પાકિસ્તાનને આર્થિક રીતે પણ ઘણું નુકસાન થયું છે. તેમ છતાં પાકિસ્તાની સેના પ્રમુખ આસીમ મુનીરને પ્રમોશન આપીને ફીલ્ડ માર્શલ બનાવી દેવામાં આવ્યા છે. માનવામાં આવી રહ્યું છે કે ભારતથી પરાજિત થયા બાદ અને મોટા પાયે નુકસાન ભોગવ્યા બાદ પણ જાણીજોઈને મુનીરના કદને ઉંચો કરવામાં આવ્યો છે, જેથી આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયને સરળતાથી છેતરી શકાય. પાકિસ્તાને પણ અનેક ભારતીય જેટ વિમાનોને નુકસાન પહોંચાડવાનો દાવો કર્યો છે પરંતુ કોઈ પુરાવા આપી શક્યું નથી. શું તમે જાણો છો કે પાકિસ્તાની વાયુસેનાને કેટલું નુકસાન થયું છે અને સમજો છો કે આટલા નુકસાન છતાં મુનીરને ફીલ્ડ માર્શલ કેમ બનાવવામાં આવ્યો?
પીએમ મોદીએ એમ પણ કહ્યું- રહીમ યાર ખાન ICUમાં છે
થિંક ટેન્ક ચક્ર ડાયલૉગ્સ ફાઉન્ડેશન (CDF) ના એક અહેવાલ મુજબ, ભારતીય સેનાના ઑપરેશન સિંદૂરથી પાકિસ્તાન વાયુસેનાને મોટું વ્યૂહાત્મક અને આર્થિક નુકસાન થયું છે. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પોતે બિકાનેરમાં એક રેલીમાં કહ્યું હતું કે ભારત દ્વારા હુમલો થયા બાદ, પાકિસ્તાનનું રહીમ યાર ખાન એરબેઝ ICUમાં છે અને તે ક્યારે ફરી ખુલશે તે ખબર નથી.
આસીમ મુનીરની પ્રગતિ પાછળ છે આ ડર?
હકીકતમાં, ઑપરેશન સિંદૂર પછી, પાકિસ્તાનના સેના પ્રમુખ ત્યાંના વિપક્ષી પક્ષોના નિશાના પર રહ્યા છે. ઇમરાન ખાન સહિત ઘણા નેતાઓ તેમની પ્રગતિની મજાક ઉડાવી રહ્યા છે. જોકે આસીમ મુનીર જાણે છે કે ભારતીય સેનાએ તેના ઘણાં ઠેકાણાઓનો નાશ કર્યો છે, તે જાણી જોઈને પોતાની તાકાત વધારી રહ્યા છે જેથી ઑપરેશન સિંદૂર દરમિયાન પાકિસ્તાનની હાર બદલ તેની સામે કોર્ટ માર્શલ ન થઈ શકે. જો આપણે પાકિસ્તાનના ઇતિહાસ પર નજર કરીએ તો, ત્યાં લશ્કરી સરમુખત્યારોની યાદી લાંબી છે. આ પહેલા તેમનો કાર્યકાળ લંબાવવામાં આવ્યો હતો. ઑપરેશન સિંદૂર પહેલા પણ, પાકિસ્તાનની સુપ્રીમ કોર્ટે મુનીરની સત્તામાં વધુ વધારો કર્યો હતો. તેમને ડર છે કે તેમની હાલત પરવેઝ મુશર્રફ જેવી થઈ જશે.
તો શું આ જ કારણ છે કે આસીમ મુનીરને મળ્યું પ્રમોશન?
ભારત પહલગામ આતંકવાદી હુમલા માટે આસીમ મુનીરને જવાબદાર માને છે. વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિશ્રીએ હુમલાનો ભોગ બનેલા લોકોની ધાર્મિક ઓળખ અને મુનીરના 16 એપ્રિલના ભાષણ વચ્ચે એક જોડાણ દર્શાવ્યું. તે ભાષણમાં, મુનીરે દ્વિ-રાષ્ટ્ર સિદ્ધાંત સમજાવ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે હિન્દુઓ અને મુસ્લિમો વચ્ચે તફાવત છે અને તેઓ ક્યારેય એક થઈ શકતા નથી. આ કટ્ટરતાને કારણે, મુનીરને જિહાદી જનરલ કહેવામાં આવે છે. મુનીરને ડર છે કે ભારત હવે પાકિસ્તાનની કાર્યવાહી સહન કરશે નહીં. આવી સ્થિતિમાં, સત્તા પર પોતાની પકડ મજબૂત કરવા માટે, મુનીરે પોતાનું પ્રમોશન કરાવ્યું.
ઑપરેશન સિંદૂરમાં પાકિસ્તાની વાયુસેનાને થયું કેટલું નુકસાન?
રિપોર્ટ અનુસાર, ઑપરેશન સિંદૂરમાં પાકિસ્તાન વાયુસેનાને લગભગ 4,500 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે. પાકિસ્તાની વાયુસેના માટે આ એક મોટો આંચકો માનવામાં આવી રહ્યો છે. IMF પાસેથી લોન લેનાર પાકિસ્તાનની હાલત હવે વધુ ખરાબ થશે કારણ કે તે સંપૂર્ણપણે દેવાના દલદલમાં ફસાઈ ગયું છે. પાકિસ્તાન પર કુલ જાહેર દેવું $256 બિલિયન છે, જે આશરે રૂ. 21.6 લાખ કરોડ છે. આમાં ચીન, સાઉદી અરેબિયા અને આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ (IMF) પાસેથી લેવામાં આવેલી લોનનો પણ સમાવેશ થાય છે.
F-16 અને Saab-2000 ના વિનાશથી ઘણું નુકસાન થયું
રિપોર્ટ અનુસાર, ચાર F-16 બ્લૉક 52 ફાઇટર જેટ પણ નાશ પામ્યા હતા. આના પરિણામે કુલ $350 મિલિયનનું નુકસાન થયું. તે જ સમયે, પાકિસ્તાન વાયુસેનાનું એક Saab 2000 Arieye AEW&C પણ નાશ પામ્યું છે, જેની કિંમત 35 મિલિયન ડોલર હોવાનું કહેવાય છે.
એવો પણ દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે 2 શાહીન ક્લાસ મિસાઇલોનો નાશ કરવામાં આવ્યો હતો
ભારતના હુમલામાં પાકિસ્તાનને એક મોટું નુકસાન એ થયું કે તેની બે શાહીન ક્લાસ મિસાઇલો, જે ખૂબ જ શક્તિશાળી માનવામાં આવતી હતી, તેનો પણ નાશ કરવામાં આવ્યો. આનાથી પાકિસ્તાનને $8 મિલિયનનું નુકસાન થયું છે. આ ઉપરાંત, IL-78 રિફ્યુઅલિંગ ટેન્કર પણ નાશ પામ્યું છે, જેની કિંમત 35 મિલિયન ડોલર હોવાનું કહેવાય છે. તે જ સમયે, CM-400AKG મિસાઇલ પણ નાશ પામી છે, જેની કિંમત 3.2 મિલિયન ડોલર હોવાનું કહેવાય છે.
ઑપરેશન સિંદૂરમાં તુર્કીના શક્તિશાળી ડ્રોનનો પણ ખાતમો
રિપોર્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ભારતીય હુમલામાં તુર્કીના છ બાયરાક્તાર TB2 UCAV શક્તિશાળી ડ્રોન પણ નાશ પામ્યા હતા. આ એક ડ્રોનની કિંમત 6 મિલિયન ડૉલર છે. આવી સ્થિતિમાં, 6 ડ્રોનની કિંમત 36 મિલિયન ડૉલર છે. આ ઉપરાંત ગોળીબારમાં પાકિસ્તાન વાયુસેનાના 4 ફાઇટર પ્લેન પણ નાશ પામ્યા હતા.
સરગોધા એરબેઝના સમારકામ માટે ૧૦ કરોડ ડૉલરની જરૂર
ભારતીય જમીનથી હવામાં પ્રહાર કરતી મિસાઇલ સંરક્ષણ પ્રણાલી દ્વારા પાકિસ્તાન વાયુસેનાના બે F-16 સુપરસોનિક ફાઇટર જેટને તોડી પાડવામાં આવ્યા બાદ પાકિસ્તાનને ભારે નુકસાન સહન કરવું પડ્યું. આનાથી પાકિસ્તાનના સરગોધા એરબેઝને નુકસાન થયું છે અને સમારકામના કામ માટે ઓછામાં ઓછા $100 મિલિયનની જરૂર છે. F-16 એ પાકિસ્તાનના સરગોધા એરબેઝથી ઉડાન ભરી હતી, જે પાકિસ્તાન વાયુસેનાનું એક મુખ્ય વાયુસેના સ્ટેશન છે.
પાકિસ્તાનને 29 હજાર કરોડનું નુકસાન થયું
રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતીય સેના દ્વારા જવાબી કાર્યવાહીમાં પાકિસ્તાન પર કરવામાં આવેલા ઓલઆઉટ હુમલા બાદ પાકિસ્તાનને કુલ 29 હજાર કરોડ રૂપિયા (3.4 અબજ ડોલર)નું નુકસાન થયું છે. આ આર્થિક નુકસાન એવા સમયે થયું છે જ્યારે પાકિસ્તાન પહેલાથી જ ગંભીર આર્થિક સંકટ, દેવા અને IMF શરતોનો સામનો કરી રહ્યું છે.
AWACS: આકાશની આંખ, જેનું નુકસાન મોંઘુ સાબિત થયું
AWACS એટલે કે એરબોર્ન વોર્નિંગ અને કંટ્રોલ સિસ્ટમ કોઈપણ દેશની હવાઈ સુરક્ષાની કરોડરજ્જુ જેવી છે. આ વિમાન 400 કિલોમીટર કે તેથી વધુ અંતર સુધી દુશ્મનની ગતિવિધિઓ પર નજર રાખી શકે છે. પાકિસ્તાન પાસે આવી નવ સિસ્ટમો છે, જેમાં સ્વીડન પાસેથી મેળવેલી Saab-2000 Erieye અને ચીન પાસેથી મેળવેલી ZDK-03 કારાકોરમ ઇગલનો સમાવેશ થાય છે. ચીની સિસ્ટમ પહેલાથી જ કામ નથી કરતી, તેથી એવી શંકા છે કે આ ઑપરેશનમાં તોડી પાડવામાં આવેલ વિમાન Saab-2000 Erieye હતું. આ વિમાનની કિંમત $100-150 મિલિયન (રૂ. 830-1245 કરોડ)ની વચ્ચે છે. પરંતુ જ્યારે રડાર સિસ્ટમ, કંટ્રોલ યુનિટ, લોજિસ્ટિક્સ અને તાલીમનો સમાવેશ થાય છે, ત્યારે ખર્ચ $200 મિલિયન (રૂ. 1660 કરોડ) સુધી પહોંચે છે.