ભારતમાં છ ઋતુઓમાંથી શરદ ઋતુ, જેને પાનખર ઋતુ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તેનો આરંભ દર વર્ષે સપ્ટેમ્બરના અંતે થાય છે અને ડિસેમ્બર સુધી તેનો મોહક માહોલ છવાયેલો રહે છે. આ ઋતુમાં દૂધી, તુરિયા અને કાકડીના કુટુંબનું મુખ્ય શાક એટલે કે કોળું ખાસ લોકપ્રિય બને છે. છતાં મોટાભાગના ગુજરાતી ઘરોમાં તેનું સેવન ઓછું જોવા મળે છે. વિશ્વના પ્રાચીન શાકભાજીમાં ગણાતું કોળું, જે કુષ્માંડ તરીકે ઓળખાય છે, તેનું ધાર્મિક મહત્વ પણ છે. નવદુર્ગાનું સ્વરૂપ માનાતાં નવરાત્રિ દરમિયાન પૂજામાં તેનું વિશેષ સ્થાન છે. સફેદ અને પીળું એમ કોળાના બે મુખ્ય પ્રકાર જોવા મળે છે. જેમાં સફેદ કોળું ઉનાળામાં વધારે ખવાય છે, જ્યારે બહારથી લીલું અને અંદરથી પીળું કોળું શરદ ઋતુમાં મનપસંદ શાક બને છે. આગ્રાના પ્રખ્યાત પેઠા જે સફેદ કોળાથી બને છે, તે એક લોકપ્રિય મીઠાઈ તરીકે પ્રખ્યાત છે. આરોગ્યની દૃષ્ટીએ કોળાનો વ્યાપક ઉપયોગ શાક, રસ, બીજ, અને માવા તરીકે પણ કરવામાં આવે છે. નિષ્ણાતોના જણાવ્યા મુજબ, ફાઈબર અને વિટામિન A થી સમૃદ્ધ કોળું ત્વચા, હાડકાં, દાંત અને મેટાબોલિક સિસ્ટમ માટે ઉત્તમ છે અને અનેક બીમારીઓથી બચાવે છે. સામાન્ય રીતે 4 થી 8 કિલોગ્રામ જેટલું ભારે હોવા છતાં તે ઝડપથી રંધાઈ જાય છે. ચરક સંહિતા જેવા પ્રાચીન આયુર્વેદિક ગ્રંથોમાં પણ કોળાને અતિ ગુણકારી ગણાવવામાં આવ્યું છે. આજકાલ કોળું માત્ર શાક પૂરતું જ સીમિત નથી રહ્યું, પરંતુ નવીન વાનગીઓમાં પણ આરોગ્યપ્રદ સ્વાદ ઉમેરતું, શરદ ઋતુનું એક સ્ટાર ઇન્ગ્રીડિયન્ટ બની ગયું છે. તો ચાલો, આજે જાણી લઈએ કોળાથી બનતી કેટલીક અનોખી અને સ્વાદિષ્ટ રેસિપીઓ.
ગુજરાતમાં રેસ્ટોરન્ટ્સ અને સ્ટ્રીટ ફુડ વિશે લખનારાઓમાં પૂજા સાંગાણીનું નામ જાણીતું છે. મિડ-ડે અખબારમાં લગલગાટ બે વર્ષ સુધી ખાઇ પીને મોજ નામની કોલમથી તેઓએ ગુજરાતી ફુડને સ્વાદ રસિયાઓ સમક્ષ રજૂ કર્યું ત્યારે હવે તેઓ ડિજિટલી સ્વાદની "જ્યાફત" આપણી સાથે શૅર કરશે. ફૂડી પૂજા ગાંધીનગરમાં જન્મ્યાં અને વડોદરામાં ઉછર્યાં. અંગ્રેજી સાહિત્યમાં માર્સ્ટર્સ કરનારા પૂજા ગુજરાતી અને અંગ્રેજી બંન્ને ભાષામાં કોન્ટેન્ટ રાઇટિંગ કરતાં આવ્યા છે. તે ફૂડ રાઇટર જ નહીં પણ ફૂડ બ્લોગર પણ છે અને સોશ્યલ મીડિયા સ્ટ્રેટેજિસ્ટ તરીકે પણ કામ કરે છે. ફૂડ બ્લોગર, ફૂડ લેખિકા અને સોશિયલ મીડિયા સ્ટ્રેટેજિસ્ટ તરીકે પોતાના અનુભવનો લોકોને લાભ આપે છે. તેઓ સોશ્યલ મીડિયા પર પણ પોતાના લખાણો મુકે છે તથા તેમના કામને પગલે બે એવોર્ડ પણ તેઓ મેળવી ચૂક્યાં છે. નવા રેસ્ટરન્ટ્સ ખૂલે કે કોઇ નવો ફૂડ ટ્રેન્ડ હોય તે અચૂક ત્યાં પહોંચે અને સ્વાદ રસિકોને માર્ગદર્શન પણ આપતા રહે છે. ચાલો માણીએ જ્યાફત. (તસવીરો : પૂજા સાંગાણી)
17 October, 2025 05:26 IST | Ahmedabad | Gujarati Mid-day Online Correspondent
